| Biuletyn 2(3)/1997 |
Franco Alfano
W cieniu Turandot
Ten znany niemal wyłącznie z faktu dokończenia Turandot Pucciniego kompozytor urodził się 8 marca 1876 w Posillipo koło Neapolu. Studiował prywatnie grę na fortepianie, a następnie, od 1891 r. kontynuował naukę w konserwatorium w Neapolu, biorąc jednocześnie lekcje harmonii i kontrapunktu. Doskonalił swe umiejętności w Lipsku, gdzie skomponował swoją pierwszą operę (Miranda). Koncertował w Niemczech, Polsce i Rosji. W 1898 powstała opera La fonte di Enschir. Rok później kompozytor przebywał już w Paryżu, gdzie skomponował dwa balety: Napoli (1900 r.) i Lorenza (1901 r.); oba utwory zostały przyjęte bardzo gorąco. Sławę młodemu kompozytorowi przyniosła jednak dopiero opera Risurrezione według powieści Lwa Tołstoja. Alfano napisał pierwsze dwa akty w Paryżu, trzeci w Berlinie, a ostatni w Moskwie i Neapolu. Premiera odbyła się 30 listopada 1904 w Turynie pod dyrekcją młodego Tullio Serafina. Opera wystawiana była następnie w Brukseli, Berlinie, Paryżu, Madrycie i Stanach Zjednoczonych. Pewnym powodzeniem cieszy się ona do tej pory, w samych Włoszech była już grana ponad tysiąc razy; z ciekawszych realizacji powojennych warto wymienić Turyn (1956 i 1971) oraz Lizbonę (1961) z Magdą Olivero w roli Katiuszy – artystka ta kreowała ponadto Rossanę w Cyrano de Bergerac, Anusuyę i Sakuntalę w Leggenda di Sakuntala oraz Freddiego w L’ultimo Lord – Neapol (1975) z Virginią Zeani, Cagliari (1976) z Olivią Stapp oraz wersję angielską opery w Cincinnati w 1983 r. Katiuszę wykonywały również takie śpiewaczki, jak: Giuseppina Cobelli, Augusta Oltrabella, Ersilde Cervi-Caroli, Florica Cristoforeanu, Maria Carbone, Maria Carena, Gianna Pederzini oraz Mary Garden.
W roku 1920 Alfano ukończył kolejną operę La leggenda di Sakuntala, której akcja rozgrywa się w Indiach. Partytura dzieła zaginęła w czasie II wojny światowej; kompozytor operę zrekonstruował na podstawie wyciągu fortepianowego i nadał jej tytuł Sakuntala. Premiera tej nowej wersji miała miejsce w Rzymie pod dyrekcją Gavazzeniego.
W 1925 roku Arturo Toscanini wybrał Alfana do trudnego dzieła ukończenia Turandot Giacomo Pucciniego. Grywane w teatrach operowych zakończenie tej słynnej opery jest wersją skróconą przez Toscaniniego; w pierwotnej wersji Alfana świętujące triumf miłości głosy unosiły się niczym meteory nad chórem i orkiestrą. Prapremiera ostatniego dzieła Pucciniego miała miejsce 25 kwietnia 1926 w La Scali. Toscanini przerwał przedstawienie w miejcu, gdzie kończyła się muzyka Pucciniego. Już od drugiego przedstawienia zaczęto wykonywać także zakończenie Alfana, ale jednak ze skrótami poczynionymi przez Toscaniniego. Po raz pierwszy wykonano Turandot z oryginalnym zakończeniem w 1982 roku w Londynie; także w kilku późniejszych produkcjach, m.in. w Nowym Jorku i Filadelfii, wykorzystano całe dzieło Alfana.
W 1936 r. Alfano świętował sukces swojej kolejnej opery Cyrano de Bergerac, wystawionej w Rzymie pod batutą Serafina.
Franco Alfano skomponował także wiele utworów baletowych, symfonicznych, kameralnych; zajmował się także nauczaniem kompozycji oraz krytyką muzyczną na łamach takich pism, jak: La Stampa w Turynie, Mondo artistico w Mediolanie i Corriere di Napoli. Zmarł w San Remo w 1954 r.
OPERY FRANCO ALFANA
DYSKOGRAFIA
Udało mi się zdobyć jedynie dwa nagrania oper Franco Alfana, prawdopodobnie są to jedyne realizacje na płytach.
Krzysztof Skwierczyński