| Trubadur 1(34)/2005 |
La guerra
Renzo Rosselliniego
La guerra (Wojna), jednoaktowe dzieło Renzo Rosselliniego, uważana jest czasem za swego rodzaju próbę „przetłumaczenia” założeń włoskiego neorealizmu filmowego na język opery. Rzeczywiście, w latach 40-tych XX wieku kompozytor ściśle współpracował ze swym słynnym bratem, reżyserem Robertem, tworząc ścieżki dźwiękowe do jego filmów (np. Rzym, miasto otwarte z 1945 r.) Estetyka neorealizmu najbardziej jest widoczna w libretcie opery, autorstwa samego kompozytora, podczas gdy muzyka w dużej mierze nawiązuje do utworów przedwojennych, a nawet werystycznych – oprócz śpiewu zastosował kompozytor rytmiczną deklamację, mowę oraz krzyk. Rossellini użył także chwytów filmowych, jak np. odtwarzane z taśmy odgłosy ulicy. Kompozytor i librecista znalazł sposób, aby przedstawić horror wojny bez pokazywania przemocy i okrucieństwa, skupiając się wyłącznie na psychicznych przeżyciach bohaterów, pokazując zniszczone życie jednej rodziny.
Prapremiera opery miała miejsce w neapolitańskim Teatro San Carlo 25 lutego 1956 pod dyrekcją Oliviero De Fabritiisa; dzieło zostało przyjęte przez publiczność i krytykę entuzjastycznie. Rossellini napisał partię Marty z myślą o Magdzie Olivero, która po prapremierze pojawiała się w tej roli przez kilka następnych lat, występując do roku 1967 m.in. w Rzymie, Trieście, Palermo, Bolonii, Genui, Kairze i Helsinkach. Potem to piękne i przejmujące dzieło pojawiało się niestety tylko sporadycznie na scenach i estradach świata, wykonano je np. w 1971 r. w Nowym Jorku (Manhattan School of Music).
Treść opery
Osoby: Marta (paralityczka) – mezzosopran; Maria (jej córka) – sopran; Marco (jej syn) – rola mówiona; Eryk (kochanek Marii) – tenor; Listonosz – bas; Ksiądz – baryton; mężczyźni, kobiety, kobieta z dzieckiem, głosy z ulicy
Akcja rozgrywa się podczas II wojny światowej w nieokreślonym kraju europejskim okupowanym przez wrogie wojska. Sparaliżowana Marta słucha w radio komunikatów, że oswobodzenie kraju jest już bliskie. Do mieszkania Marty przychodzi listonosz, potwierdza doniesienia radiowe i pociesza kobietę, że już wkrótce wróci do domu jej syn Marco, który od trzech lat ukrywa się przed okupantem. Do domu wraca Maria, córka Marty, która również cieszy się na rychły powrót brata. Gdy Marta opuszcza pokój, Maria zaczyna modlić się za swojego ukochanego Eryka, który jest żołnierzem armii okupacyjnej. Przychodzi Eryk i namawia Marię, która jest z nim w ciąży, do wspólnej ucieczki. Maria jednak nie chce opuścić chorej i samotnej matki. Gdy Eryk wychodzi, Maria zapewnia matkę, że jej nie opuści, oznajmia jej również, że spodziewa się dziecka Eryka. Marta wpada w furię, awantura zostaje jednak przerwana przez wycie syren ostrzegających przed nalotem, w domu Marty szukają schronienia ludzie z ulicy. Gdy uciekinierzy zaczynają się modlić, Marta z przerażeniem dostrzega, że jej córka, korzystając z zamieszania, opuściła ją jednak i uciekła z Erykiem. W końcu Marta, pogrążona w cierpieniu i rozpaczy, pozostaje sama. Słyszy, że ktoś wchodzi do mieszkania, ma nadzieję, że to Maria wróciła i woła jej imię. Wtedy odzywa się Marco, oznajmiając że wrócił z wojny. Szczęśliwa matka woła, aby wszedł do jej pokoju. Chłopak odpowiada, że jest ślepy. Marta zrywa się z fotela inwalidzkiego, aby iść do syna i pada martwa. Za oknem słychać krzyki i strzały, rozpoczęły się polowania na wrogów…
Dyskografia
Krzysztof Skwierczyński