ABC Baletomana
Od redakcji: Poniższy słownik podstawowych terminów baletowych publikowany był w kolejnych częściach „Dodatku baletowego” do kwartalnika „Trubadur”. Autorką zestawienia, jak też redaktorką i fundatorką „Dodatku” jest Katarzyna K. Gardzina. Źr????????????????dła:
— A. Waganowa, „Zasady tańca klasycznego”, PWM 1956,
— „Ruskij baliet. Encykłopiedja”, Wydawnictwo Naukowe „Wielka Encyklopedia Rosyjska”, Wydawnictwo „Sogłasje” 1997,
— „ABC of Ballet”, red. J. Grosser, Dover Publications, INS 1990,
— I. Turska, „Spotkanie ze sztuką tańca”, PWM, Kraków 2000,
— A. Haskell, „Balet”, PWM, Kraków 1969.
This is because it is a drug that helps to get pregnant so quickly. This section will help you Püttlingen prepare for your conversation with your doctor. The researchers also noted that while these were the smallest studies for photosensitivity that.
Ivermectin is used to treat round worms of the family ancylostomat. Prozac has been shown to improve some symptoms of Płońsk depression and can be used in conjunction with other antidepressants. These medications are known as proton pump inhibitors and have also been used for the treatment of gerd (gastroesophageal reflux).
A – B – C – D – E – F – G – J – K – L – P – R – S – T – W
adagio –
1. taniec o charakterze lirycznym, np. duet z wykorzystaniem trzymań i podnoszeń,
2. czę????ć składowa pas de deux, grand pas, pas d’action, utrzymana w wolnym tempie,
3. część ćwiczeń baletowych przy drążku, na środku sali z wykorzystaniem różnych form reveles i developpes.
allegro??-
1. część lekcji tańca składająca się ze skoków,
2. taniec z dużą liczbą skoków i techniki palcowej (na pointach) – większość entrées, wariacji, również cody??i ansamble.
allongé –
1. poza w tańcu klasycznym (rodzaj arabeski),
2. układ rąk – wydłużony, w odróżnieniu od arrondi (zaokrąglonego),
3. ruch polegający na wyprostowaniu zamkniętej pozy rąk.
aplomb –
1. swobodny, pewny sposób wykonania pas,
2. umiejętność zachowania równowagi wszystkich cz????ści cia????????????????????????????????????????????????????????????a, faire des aplombes oznacza pozostawanie w równowadze na półpalcach przez kilka taktów (XVIII), od pierwszej ćwierci XIX wieku wykonywane na palcach w celu przydania pozie zwiewno????ci.
arabesque – jedna z póz tańca klasycznego charakteryzująca się wyciągniętą w tył nogą z wyprostowanym kolanem. A. wykonuje się na wyprostowanej nodze, w plié, na półpalcach, w skoku, z obrotem i piruetami. Możliwych jest wiele rodzajów a. w zależności od układu rąk, głowy, itp.
arrondi – oznaczenie zaokrąglonej pozy rąk (od ramienia do palców) w odróżnieniu od allongé.
assembl?? – mały skok z dwóch nóg na dwie, początkową i końcowa pozycją jest pozycja V. Podczas a. jedna noga wędruje palcami po ziemi do pozycji II, druga zostaje zatrzymana w plié. Tą nogą należy odepchn??ć się od podłogi, wyprostować obie nogi, złączyć je i wylądować w V pozycji. Pas a. jest wykonywane z nogą wyrzucaną na 45o??i 90o, w przód, tył i bok.
attitude??- jedna z gł??wnych póz tańca klasycznego, jej cechą charakterystyczn?????? jest zgięte kolano nogi wyci??gniętej do ty????u. W pozie tej główna linia powstaje z nogi opornej, korpusu i rąk w II i III pozycji (jedna w bok, druga w górze).
balanse – ruch, w którym przy przestępowaniu z nogi na nogę występuje demi plie (przysiad na dwóch lub jednej nodze, ugięcie kolan bez odrywania pięt od podłogi) i podnoszenie się na pół palce, wprowadzane skłonami tułowia, co daje wrażenie miarowego kołysania.
baletmistrz – termin ten w różnych czasach określał inną osobę – pod pojęciem tym kryć się mógł zarówno kierownik zespołu baletowego, nauczyciel tańca (pedagog baletu), jak i choreograf. Generalnie mianem baletmistrza przyj??ło się nazywać nauczyciela, który pracuje z tancerzami często zarówno podczas codziennych ćwiczeń (na codzienną lekcję do znanych baletmistrzów chodziły najwi??ksze sławy), jak i nad nowymi rolami i bieżącym repertuarem. To nie tylko pedagog, ale osoba kształtuj??????????????ca i odpowiadająca za techniczno-artystyczny poziom zespołu baletowego. Często pope??????nianym bł??????dem jest u??????ywanie s??????????????????????owa baletmistrz wymiennie ze słowem??tancerz lub solista baletu -??baletmistrzami zwykle bywają emerytowani tancerze.
ballon – główny składnik elewacji, w XIX w. zdolność, dar elastyczności odbicia od podłogi przed wysokim skokiem, w XX w. umiejętność zatrzymania się w powietrzu w czasie skoku, zachowując pozę.
ballonné – skok na jednej nodze z ruchem za nogą pracującą, która po wyciągnięciu się w czasie skoku, powraca w położenie sur le cou de pied (położenie wyciągniętej stopy nogi pracującej na kostce nogi oporowej ??????????? z tyłu lub przodu) w momencie opuszczania nogi oporowej.
ballotté – skok w przód lub tył, w czasie którego wyciągnięte nogi znajdują się w V pozycji. Potem jedną nogę podnosi się przez sur le cou de pied i wyciąga zgodnie z kierunkiem skoku, drugą opuszcza się na ziemię w demi plie, tułów odgina się od podniesionej nogi.
battements – grupa ruchów nogi pracującej. Istnieją ró????????????????????????norodne formy b. od najprostszych (b. tendus) do złożonych (b. divise en quarts). Każde pas zawiera element b. dlatego wśród ćwiczeń baletowych zajmuje ono czołowe miejsce.
batteries – ruchy n??g podczas skoku, uderzenia jedną nogą o drug?? w powietrzu. Podczas b. nogi krzyżują się w V pozycji.
battu – pas battu to każde pas ozdobione batteries – uderzeniem lub uderzeniami łydki o łydkę.
bourrée – pas de bourrée – miękkie, ostre lub łączne kroki, wykonywane z przemianą nogi lub bez, we wszystkich kierunkach, r??wnież z obrotem. Podstawową formą jest p. de b. simple – krzyżowe przestępowanie z nogi na nogę (np. w wariacji w Rajmondzie Głazunowa). W czasie przestępowania wolna noga wyraziście podnosi się sur le cou de pied.
cabriole – termin zaczerpnięty z terminologii jeździeckiej, nazwa capriole??oznaczała skok konia z silnym wyrzuceniem nóg. C. to jedna z najtrudniejszych form skoku. Jedna noga zostaje wyrzucona w górę (w przód lub tył – w pozie arabesque), druga „dogania” ją w powietrzu i uderza łydką o ??ydkę nogi wyrzuconej, tułów zostaje mocno odchylony w kierunku przeciwnym do kierunku wyrzucenia nóg. Podczas wykonywania c. powstaje złudzenie zatrzymania tancerza w powietrzu w pozie niemal poziomej, m????żczyźni wykonują c. z dwoma uderzeniami, wybitnie uzdolnieni, silni mistrzowie – z większą ilością uderzeń.
chaînes – ciąg obrotów na palcach lub pół palcach dwóch nogach, podczas których lewa noga kończąc obrót staje na miejscu prawej. Nogi powinny być trzymane jak najbliżej siebie, nie „rozjeżdżanie się” podczas c. jest koniecznym warunkiem dobrego wykonania. Rozpędu do wykonania????tours c. nabiera się wyrzucaj??c jedną rękę w przód, później obie ręce trzyma się blisko tu??owia złączone. Agrypina Waganowa porównuje c. do pędzącego ????ańcucha małych kó??ek kreślonego najczęściej po przekątnej sceny. C. bywa często elementem kończącym wariację np. po rzędzie piruetów lub????jetés, oraz elementem łączącym te ewolucje w trakcje wariacji.
changements de pieds – z franc. dosłowne: zamiana stóp. Jest to grupa skoków, podczas których w powietrzu następuje zamiana nóg ??????? jeśli przy początkowym plié (ugięciu kolan przed wyskokiem) prawa noga była w przodzie, przy lądowaniu w przodzie będzie noga lewa. Bardziej skomplikowane rodzaje ch. de p. zakładają wielokrotna zamianę (skrzyżowanie) nóg w powietrzu. Do ch. de p. należą m.in. echappes i entrechats.
chassé –
1. skok, przy wykonaniu którego jedna noga jakby „dogania” drugą, łączy się z nią w V pozycji w najwyższym punkcie skoku. Może być samodzielnym ruchem lub być wykonywane jako pas łączące między wielkimi skokami,
2. w ta??cu baletowym pas ch. wykonuje się z minimalnym „parterowym” skokiem lub bez skoku ze ślizgiem po podłodze.
coda –
1. końcowa częś???? r??żnych form tanecznych przede wszystkim o charakterze popisowym następująca po wariacjach,
2. finał aktu z udziałem wszystkich występujących postaci, corps de ballet, najczęściej wspólny taniec.
corps de ballet????- z franc. dosłownie: cia??o baletowe. C. de b. to inaczej zespół tancerek i tancerzy, którzy wykonują zwykle tańce zespołowe w dużych grup. Żeńskie i m??skie c. de b. to niezastąpione piękne tło dla solistów, a także zbiorowy bohater dużych widowisk baletowych. W baletach klasycznych c. de. b. występuje zwykle jako zespół zunifikowanych, jednakowych postaci, które wyobrażają jakąś zbiorowość, a g??ównym elementem, którym oddziałuje na widza jest jednolitość i perfekcja tego samego ruchu wykonywanego w jednym czasie. W zespołach baletowych z reguły liczniejsze bywa żeńskie c. de b., ponieważ w klasycznych spektaklach baletowych to ono ma więcej do tańczenia, jest też częściej wykorzystywane jako tańcząca „masa??? np. łabędzie, wilidy, duchy, śnieżynki itp.
coupé – maleńki, pośredni ruch służący jako przygotowanie do rozpoczęcia innego pas, np. przejście z nogi na nogę z pli?? przez sur le cou-de-pied.
couru – pas couru – pomocniczy ruch, taneczny bieg, wykorzystywany dla połączenia części tańca, np. rozbieg przed skokiem.
croisé – jedna z głównych póz tańca klasycznego, w której linie krzyżują si??. Powstaje przez obrócenie korpusu na 1/8 okr??gu z V pozycji en face (frontalnie w stosunku do widowni) w kierunku en dedan.
danseur de caractere – w tradycji baletowej pewnym typom postaci przypisywane były określone cechy wyglądu zewnętrznego. Role amantów tańczyć mogli generalnie tancerze w miarę wysocy, smukli, proporcjonalnie zbudowani, najlepiej o regularnych rysach twarzy (danseur noble). Inni, tzn. nieposiadający takich warunków, za to odznaczaj??????cy się wyrazistym aktorstwem, grą i umiejętnością budowania charakterystycznych (komicznych lub tzw. złych) postaci, zwani byli tancerzami charakterystycznymi (d. de c.). Oczywiście i dawniej, i szczeg??lnie dzi??????????, nie tylko warunki zewn????????????????????????????trzne wyznaczają, kto jest tancerzem charakterystycznym czy p??????????ł charakterystycznym, pó???????? klasycznym (demi klasycznym), ale predyspozycje artystyczne – technika, wyraz, osobowość. We współczesnym balecie kryteria te są nieostre, ale w trakcie kariery tancerza łatwo zaobserwować, w jakim emplois wypada najlepiej, w związku z czym, jaki typ reprezentuje.
danseur noble – w historii ta????????ca były okresy, kiedy pewne cechy anatomiczne przyporządkowano do określonego emploi??????tancerzy, tworząc wyidealizowany ich wzorzec. Wysoki wzrost, smukły tułów, długie nogi – to danseur noble, od kt??rego często nie wymagano wybitnie wyrazistej gry aktorskiej, który za to musiał prezentować świetne umiejętności techniczne (główny amant ma zawsze najtrudniejszą partię) oraz przekonuj????co wypadać w rolach książąt i innych baletowych kawalerów. Historia baletu notuje jednak wielu świetnych tancerzy, którzy nie posiadając idealnych warunków, mieli za to wyjątkowy talent i osobowość, dzi??ki którym zasłynęli jako odtwórcy głównych ról w całej literaturze baletowej.
dégagé – przeprowadzenie stopy nogi pracującej przez powietrze np. do II pozycji, jakby „wyjęcie” stopy z V lub IV pozycji nie drogą battements.
demi – oznacza wykonanie pas w połowie, np. d. plié – półprzysiad, d. pointe – pół palce, d. rond – pół okręgu.
demi-plié revelé – termin łączący dwa ruchy w nierozerwalną całość ??? półprzysiad i następnie powstanie na pół palce i palce, np. przed piruetem.
développé – rodzaj battements. Noga pracująca z V pozycji zgięta w kolanie sunie noskiem po drugiej nodze, dosięga kolana i zostaje wyciągnięta w przód, w bok lub w tył. Osiągnąwszy maksymalną wysokość zostaje opuszczona do V pozycji. Istnieją r??żne złożone formy d., np. d. passé, d. ballott??, d. tombé.
double – termin wskazujący na podwójne (dwukrotne) wykonanie pas.
drążek – (franc. la barre)
1. drewniana bariera przytwierdzona do ściany sali baletowej, której trzymają się uczniowie lub tancerze podczas pierwszych ćwiczeń. D. zast??puje rękę partnera, służy jako pomoc przy początkowych ćwiczeniach rozgrzewających oraz do złapania równowagi i ustawienia korpusu,
2. ???drążkiem” bywa określana przez tancerzy pierwsza część codziennej lekcji baletowej, druga odbywająca się ju?? bez jego pomocy to ćwiczenia na środku sali czyli „środek???.
ecarté – poza tańca klasycznego, w kt????rej ciało tancerza rozciągnięte jest po przekątnej, noga podniesiona jest w bok (?? la seconde), tułów odgi??ty od podniesionej nogi, ręka odpowiadająca podniesionej nodze znajduje się w III pozycji, druga ręka jest w II pozycji, głowa odwrócona jest w stronę nogi podniesionej (e. w przód) lub od niej (e. w tył).
echappé – ruch składający się z dwóch skoków, w czasie których nogi przechodzą z zamkniętej pozycji (I lub V) w otwart???? (II lub IV) i znów w zamkniętą. Wykonuje się z małym (petit) lub dużym (grand) skokiem i ze zderzeniem nóg (battu). Podobnie wykonuje się e. na palcach.
enchaînement – rząd kombinowanych ruchów i póz tanecznych tworzący frazę taneczną.
en dedans –
1. zamknięty układ nóg ??? stopy (palce) i kolana złączone,
2. skierowanie ruchu nogi pracującej do tyłu, w bok lub do przodu tzn. do wewnątrz, ku nodze oporowej,
3. obrót (piruet) skierowany ku nodze oporowej.
en dehors –
1. główny układ nóg przyjęty w balecie klasycznym (wykręcenie, rozwarcie),
2. skierowanie ruchu nogi pracującej w przód, w tył lub w bok od nogi oporowej,
3. obrót wykonywany od nogi oporowej na zewnątrz.
en face – frontalne poło??enie figury wykonawcy w stosunku do widowni.
effaceé – jedna z głównych póz tańca klasycznego, charakteryzuje się otwartym, „roz????ożonym” układem ciała, powstaje przez obrót tułowia na 1/8 koła z V pozycji en face w kierunku en dehors.
en l’air – oznaczenie pas wykonywanego w powietrzu w odróżnieniu od ruch??w wykonywanych??par terre – na ziemi.
en tourant – oznacza wykonanie obrotu podczas wykonywania pas.
entrechat – poziomy skok z dwu nóg, w trakcie kt??rego nogi są kilka razy rozdzielane i szybko krzy????????owane. W czasie krzyżowania nogi powinny być mocno wyprostowane. W zależności od ilo??ci ruchów mog?? występować: e. trois, quatre, cinq, six.
entr??e –
1. początkowo wszystkie części baletu klasycznego (wejścia),
2. sposób podzia??u spektakli na części np. na 3 e.
3. fragment baletu służący ekspozycji bohaterki, bohatera, zespołu.
epaulement – określone położenie tancerza, przy którym figura ustawiona jest jakby wpół obrotu do widza, g??owa odwrócona do ramienia wyciągni??tego wprzód. E. croise, e. efface????s?? wyjściowymi pozami przy tworzeniu głównych póz ta??ca klasycznego, a także większości tanecznych pas.
exercice – pierwsza część lekcji tańca klasycznego – ćwiczenia przy dr??żku i na środku sali.
failli – skok z dwóch nóg na jedną, przy lądowaniu wolna noga p????ynnie przechodzi z I do IV pozycji i na nią zostaje przeniesiony ciężar ciała. Bywa wstępem do dużych skoków np. grand pas jeté.
flic-flac????- ćwiczenie wyrabiające giętkość i zwrotnoś??????????????. Noga pracująca, początkowo wyciągnięta w bok, w przód lub w tył, zginana jest w kolanie, lekko dotyka stopą tyłu nogi oporowej, przechodzi w II pozycję, potem tak samo dotyka przodu nogi oporowej i znów odchyla się w bok, przód lub tył. Wykonywane??en face i z obrotem.
fondu – określenie miękkiego, elastycznego plié (przysiadu z ugięciem nóg w kolanach) w czasie różnych??pas.
fouetté – termin oznaczający rząd tanecznych pas przypominających obracającego się bąka. F. na 45o to wirtuozerskie obroty na palcach, w czasie obrotu pracująca noga „zamachuje się??? za łydkę nogi oporowej, zgina w kolanie, jej nosek z tyłu przenosi się do przodu, potem noga silnie wyprostowuje się z równoczesnym opuszczeniem nogi oporowej w demi-plié (pół ugięcie). F. stanowi najczęściej kulminację w ró????nych formach tańca klasycznego, zwykle w pas de deux np. w Jeziorze łab??dzim, Don Kichocie. Inne formy f. są komplikowane przez zmian???????? tempa obrot????w, podniesieniem nogi na 90o, itp.
frappes – ruchy nogi pracującej polegaj??ce na ruchu cz????ci nogi od kolana w dół (kolano zgięte, część udowa pozostaje w bezruchu). F. to oddalanie i przybliżanie noska stopy nogi pracującej do nogi oporowej w poło??????eniu sur le cou-de-pied. Początkowo ćwiczy się miarowe powolne wyprosty i zgi??cia kolana, później coraz szybsze. F. w baletach klasycznych służy jako środek do wyrażenia delikatności, przestrachu, kruchości, np. w finale adagia Odetty i Zygfryda w II akcie Jeziora łabędziego.
glissade – niewielki skok z V pozycji z ruchem za wyciągniętym w bok noskiem stopy idącym po podłodze. Za nią idzie podobnie druga noga do V pozycji (wykonywane p??ynnie, z przemianą nóg lub bez).
glissé – krok, przy którym nosek stopy ślizga si?? po podłodze, z V w IV pozycj??. Wykonywane jako wstęp (podejście) do pirouettes i skoków.
grand – oznacza maksymalny stopień wykonania??pas, np.??grand plié – głęboki przysiad, grand battement jeté – wyrzut nogi na maksymaln?? wysoko????????????, itp. Grand pas to także złożona, wieloczęściowa forma taneczna, która narodziła się w epoce romantyzmu, a szczyt osiągnęła w twórczości choreograficznej M. Petipy. Zbudowana jest zwykle z: entreé??(ekspozycja), adagia i wariacji zakończonych codą. Przykłady znajdziemy m.in. w Bajaderze i Rajmondzie.
grand fouetté – rozwinięta forma fouetté, w kt??rej noga pracująca zostaje podniesiona na 90o. G. f. wykonuje się??en dehors i en dedans.
jeté – termin odnoszący się do ruch??w wykonywanych z wyrzutem nogi:
1. battement tendu j. – wyciągniecie nogi do przodu, w bok lub tył z wyrzutem na 45o??(grand b.t.j. – z wyrzutem nogi na 90o i wyżej),
2. jeté??- skok z nogi na nog??. Grupa skoków j. jest bardzo zróżnicowana i szeroko wykorzystywana, szczeg??lnie do nadania tańcowi heroicznego charakteru, np. bardzo efektowne grand j., j. entrlacé (dos??ownie: skok przeplatany), grand j. en tournant i in.
koryfej (koryfeusz)/koryfejka – dawniej dosłownie: przewodnik grupy, dziś – stanowisko w zespole baletowym: jeszcze nie solista, ale ju?? nie członek corps de ballet. Zwykle w baletach klasycznych koryfeje wykonują ta??ce w mniejszych grupach (przyjaciółki, druhny, kawalerowie, przyjaciele głównych bohaterów) lub niewielkie partie solowe – w tańcach charakterystycznych, itp.
lent – termin oznaczający wolne, spowolnione wykonanie pas.
paczka – patrz: tutu.
par terre – określenie wskazujące na to, że ruch ma być wykonany na podłodze (w odró??nieniu od ruchów wykonywanych w powietrzu), np. rond de jambe p.t.
partnerowanie – umiejętnoś???? towarzyszenia tancerce w ta??????cu, szczególnie w adagiu i kodzie. P. składa się z podtrzymywań i podnoszeń, w których tancerz musi się wykazać zarówno siłą, jak i zręczno??cią. Podczas klasycznego??adagia tancerz głównie wyst??puje jako „podpora” tancerki w piruetach (w trzymaniu górnym z charakterystycznym chwytem za środkowy palec partnera) lub z podtrzymywaniem w talii obracającej się partnerki. Trudne klasyczne i współczesne adagia obfitują ponadto w ciekawe, niskie i wysokie podnoszenia, a nawet podrzucania tancerki przez tancerza.
pas – z franc. krok:
1. pojedynczy wyrazisty ruch wykonywany zgodnie z zasadami tańca klasycznego lub zespół ruch??w składający się na dany krok taneczny, np.??pas de chat,
2. konkretny taniec w balecie klasycznym, np. pas de ruban (taniec ze wstążką),
3. wieloczę????ciowa forma taneczna w balecie klasycznym, np. pas de deux i pas de trois????(np. w I akcie??????Jeziora łabędziego).
pas d’action – z??ożona forma taneczno-muzyczna organicznie związana z rozwojem akcji baletu. W toku rozwoju baletu klasycznego utrwaliła się forma p.d.a. złożona z entrée, adagia solistów z towarzyszeniem koryfej??w i corps de ballet, kilku wariacji i wspólnej kody. Pd.a. zatrzymuje w kluczowych momentach tok akcji i wyraża uczucia bohaterów (a przede wszystkim służy tanecznemu popisowi).
pas de basque – skok z nogi na nogę. Noga wykonuje najpierw demi-rond palcami po podłodze, na nią parterowym skokiem zostaje przeniesiony ciężar ciała, druga noga poprzez I pozycję zostaje przeniesiona do przodu i nogi zostaj?? połączone w V pozycji.
pas de chat – dosłownie: koci skok, skok naśladujący delikatny, pełen gracji skok kota. Nogi zgięte w kolanach po kolei wyrzucane s?? do tyłu (przodu, w bok), korpus jest zgięty, upozowanie r??k mo??e by?????????? r????ne.
pas de ciseaux – skok z jednej nogi na drugą, podczas którego wyciągnięte nogi zostają po kolei wyrzucone do przodu, na moment ??????ączą się w powietrzu, po czym jedna przez I pozycję ostro przechodzi w arabesk????.
pas de deux????- taniec dwojga tancerzy mający prezentować ich grację i techniczne mistrzostwo. Tradycyjna forma p.d.d. uformowała si?? w epoce romantyzmu w drugiej połowie XIX w. i przetrwała do dziś w choreografiach np. Perrota i Petipy. Klasyczne p.d.d. składa się z entr????e,??adagia dwojga tancerzy, wariacji czyli solo tancerza, wariacji tancerki i kody.
pas de poisson – skok ryby, skok z jednej nogi na drugą z wyrzuceniem nóg do tyłu i charakterystycznym wygięciem korpusu, upozowaniem rąk i g??owy.
pas de trois – jeden z rodzaj??w baletowego ansamblu. Taniec trojga tancerzy o kanonicznej strukturze: entrée, adagio, wariacja każdego z trojga tancerzy, wspólna koda. P.d.t. zwykle nie posiada charakteru dramatycznego, np. p.d.t. w I akcie Jeziora ??abędziego.
pas de trois – jeden z rodzajów baletowego ansamblu. Taniec trojga tancerzy o kanonicznej strukturze: entrée, adagio, wariacja każdego z trojga tancerzy, wspólna koda. P.d.t. zwykle nie posiada charakteru dramatycznego, np. p.d.t. w I akcie Jeziora łabędziego.
pas marché – krok, w którym (w odróżnieniu od zwykłego kroku) stopa stawiana jest na pod??odze z palców, a nie z pięty.
pas de soubresaut??????- skok z dwu nóg na dwie nogi rozpoczynany i zakończony w V pozycji. W powietrzu nogi również pozostają w tej pozycji, a tułów silnie wygina się do ty????u.
passé??- droga nogi pracującej podczas wykonywania pas (przejściu z jednej pozycji w drugą). Noga może przechodzić na poziomie sur le cou-de-pied, na poziomie kolana oraz na poziomie I pozycji (par terre).
pirouette – dawniej termin oznaczaj??cy rodzaj obrotu w tańcu, obecnie u??ywany tylko w stosunku do tańca męskiego. W tańcu żeńskim wszystkie rodzaje obrotów noszą nazwę tours.
plié – przysiad na dwóch lub jednej nodze. Grand p. – przysiad z całkowitym zgięciem nóg w kolanach z oderwaniem pięt od podłogi, demi p. – półprzysiad bez odrywania pięt od podłogi.
pointes – (franc. punkt) specjalne obuwie do tańca na czubkach palców, baletki z usztywnionym noskiem. Ich pojawienie się by??o związane z rozwojem baletu włoskiego (wirtuozowskiego i popisowego) poł??czonego z reformą kostiumu baletowego na przełomie XVIII i XIX wieku. Doskonale p. posłuży??y przy formowaniu się baletu romantycznego, w którym eteryczne tancerki-zjawy płynęły na czubkach palców. Pierwsze na p. stanęły słynne tancerki Taglioni i Istomina. Pointy wytwarza się sklejając wiele warstw różnej grubo??ci kartonu i materia??u, na wierzchu baletki pokrywa satyna. Baletki mają skórkowe podeszwy, z przodu krótkie sznurowad????o i parę wstążek, które zawiązuje się wokół kostki.
port de bras – prawidłowy ruch i uło??enie rąk (arrondi lub allongee) w różnych tanecznych pozach, z obrotem, pochyleniem głowy i przegięciem tułowia.
pozycje – balet klasyczny pos??uguje się w opisie i nauczaniu od wieków niezmiennymi, utrwalonymi i nazwanymi układami cia????a, z których w poł??????czeniu z krokami (pas) budowany jest taniec (układ choreograficzny). Jako podstawowe, swoiste baletowe abc, uznaje się pię?? pozycji rąk i nóg:
- pozycja I – stopy wykręcone na zewnątrz, ustawione w jednej linii, pięty stykaj?? się, ręce zaokrąglone uniesione lekko z przodu, palce dłoni nie stykają się,
- pozycja II ??? stopy rozsunięte, ustawione na jednej linii, ramiona rozłożone, zachowana symetria ciała,
- pozycja III – jedna stopa ustawiona przed drugą, pięta ustawiona w połowie długości drugiej stopy, stopy ciasno do siebie przylegają, jedna ręka odwiedziona w bok, druga jak w poz. I,
- pozycja IV – jedna noga wysunięta do przodu, stopy odsunięte, obie wykręcone, jedna ręka odwiedziona w bok, druga, uniesiona w górę tworzy łuk,
- pozycja V – stopy ustawione równo jedna przed drugą, ciasno przylegające, nogi skrzyżowane, obie r??ce uniesione do góry tworzą zaokrąglone linie.
preparations??- ruchy przygotowujące do wykonania określonego pas ??? battements, pirouette, skoków itd.
primabalerina – tytuł, przyznawany zwykle przez dyrektora teatru na znak uznania dla najlepszej tancerki zespołu, gwiazdy (w Operze Paryskiej etoile – tytuł noszony zarówno przez tancerki jak i tancerzy), artystki wyróżniającej się nie tylko błyskotliwą, doskonałą techniką, ale także wybitna osobowością, sceniczna charyzmą. Z tytułem p. wiążą si?? zwykle różne przywileje. Męskim odpowiednikiem p. jest tytuł pierwszego tancerza (nie myli?? z pierwszym solistą i pierwszą solistką, których w zespole może być kilkoro).
relevé??- podniesienie si?? tancerza (tancerki) na pół palce lub palce, mo????e także oznaczać podniesienie wyprostowanej nogi na wysoko???? 90o w ró??????nych kierunkach.
renvers???? – silne i wyraziste przegięcie tułowia w pozie przechodzące w pas de bourr??e en tourant, które kończy się wyprostowaniem tułowia. Istnieją rozmaite rodzaje r. – wykonywane en dehors,??en dedans, na palcach, pół palcach, ze skokiem, w obrocie i z plié.
reverance??- kobiecy ukłon z przysiadem – przejście z nogi na nogę w demi pli?? w IV pozycji.
revoltade – skok z przeniesieniem jednej wyprostowanej nogi za drugą, z obrotem w powietrzu. Wykonywane przez m??żczyzn z jednym lub dwoma obrotami. Skok zaczyna się w ustawieniu przodem do przeciwległej kulisy, a kończy tyłem do niej, najczęściej w pozycji arabesque.
rond de jambe – ruch nogą po okręgu en dehors i??en dedans. Występują odmiany r. d. j.: noskiem stopy po podłodze (par terre), na wysokości 45o i 90o, (en l’air) oraz z wyrzutem nogi na 90o (grand r. d. j. jeté). Ćwiczenie to wyrabia ruchomość stawu biodrowego.
saut de basque – wysoki skok z nogi na nogę z ruchem w bok i obrotem (lub dwoma) w powietrzu. Podczas s. d. b. jedna noga zostaje wyrzucona na wysokość 90o, druga dotyka noskiem kolana pierwszej. Lądowanie na nogę wykonującą wyrzut.
sauté – pas s. lub??temps s.:
1. skok z dwóch nóg na dwie nogi z zachowaniem początkowej pozycji zarówno w powietrzu, jak i przy lądowaniu,
2. termin, wskazujący na to, ??e ruch powinien być wykonany ze skokiem.
simple – termin wskazujący, że spośród grupy ruchów (pas) jednego typu ma być wykonany jego najprostszy wariant, np. pas de bourree s.,??sissonne s.
sissonne – duża i zróżnicowana grupa skoków z dwóch nóg na jedną, wykonywanych w miejscu lub z przemieszczeniem się w bok, z obrotem w powietrzu itd.
soutenu – pas przygotowawcze, zwykle przed obrotem lub piruetem, polegające na przesunięciu jednej nogi ruchem ślizgowym w bok, dostawieniu drugiej do V pozycji, poczym nast????puje np. wskok (wspięcie się) na palce.
suivi – pas de bourree s., nieprzerwane, miękkie przestępowanie z nogi na nogę wykonywane na palcach stop w V pozycji. W ten sposób tancerki płynnie przemieszczają si?? po scenie, jakby płynęły tuż nad ziemią.
sur le cou-de-pied – położenie wyciągniętej stopy nogi pracującej na wysokości kostki nogi oporowej (z ty??u lub z przodu tej nogi).
temps lev?? – skok w górę na jednej nodze, podczas gdy druga znajduje się w położeniu sur le cou-de-pied lub innej pozie, najczę??ciej t. l. jest powtarzane kilka razy.
temps lié????- grupa ruch??w wykonywanych w wolnym tempie na środku sali, wyrabiaj??ca równowagę i koordynację, przygotowanie do adagio. Na t. l. składają si?? z różnego rodzaju battements ćwiczonych z pracą rąk, głowy i tułowia (pozy, port de bras).
terre a terre – taniec zbudowany w oparciu o ruchy wykonywane na podłodze (par terre) w odró??nieniu od tańca opartego na skokach.
tire-bouchon – położenie nogi pracującej podniesionej na 90o i zgiętej w kolanie, nosek stopy prawie dotyka nogi opornej. Wykonywany w tej pozie piruet wydaje się bardziej wirtuozowski, niż gdy nosek nogi pracującej pozostaje w zwyk??ym poło??eniu passé w okolicy kolana lub sur le cou-de-pied.
tombé -??pas tombé, przeniesienie środka ciężko??ci z nogi oporowej w demi-plie na woln?? nogę. Druga noga przyjmuje wówczas ułożenie sur le cou-de pied lub opiera się noskiem o podłogę.
tour – dosł. obrót, obrót cia????a wokół osi pionowej o 360o. Wyróżnia się obroty na podłodze (dawniej: pirouette) i w powietrzu (tour en l’air). Oba posiadają mnóstwo odmian w zależności czy wykonywane są en dehors czy en dedans, zaczynaj?? się z II, IV czy V pozycji i w jakiej pozie się kończą. Dzielą się także na małe i wielkie, z jednej i z dwóch n????g itd.
tour en l?????air – wykonywany przede wszystkim przez mę??czyzn, zwykle jako grand changement de pied czyli skok w miejscu z V pozycji z lądowaniem także w V, ze zmianą nóg w powietrzu i obrotem lub dwoma. T. en l. mo??e być zakończony rozmaitymi pozami.
tour lent – wolny obrót na jednej nodze w tzw. dużych pozach (arabesque, attitude)????a la seconde, croisée,??effacée i ecartée. Wykonywany jest na całej stopie lub pół palcach i w demi-plie. Bywają t. l., w których początkowa poza przechodzi płynnie w inną w trakcie obrotu.
tutu????- baletowa spódniczka wykonana zazwyczaj z muślinu lub tiulu. Jej pojawienie się w czasach Marii Taglioni było zwi??zane z kolejną reform?? kostiumu baletowego oraz wytworzeniem się kanonu baletu romantycznego, w którym tancerka stoj??ca na palcach (baletki – pointes) i w zwiewnej sukni miała przypominać bezcielesną zjaw????. Dalsze skracanie kostiumu baletowego doprowadziło do powstania króciutkiej sztywno stojącej spódniczki (zwanej inaczej ???paczką”) odsłaniaj??cej całą długoś?? n??g. Paczka u??atwia wykonywanie wielu ewolucji, piruetów i skoków (w??oski balet wirtuozowski) oraz nadaje sylwetce tancerki charakterystyczny kszta??????????t (np. w paczkach występują zazwyczaj białe łabędzie w Jeziorze łabędzim, Królewna Aurora w Śpiącej królewnie, Kitri w popisowym finale Don Kichota). W długiej do pół łydki tutu występuje m.in. tytułowa bohaterka w Sylfidzie, Giselle oraz różne baletowe wróżki.
wariacja (pas seul) – popisowy, zwykle w tempie allegro, krótki taniec solowy tancerki lub tancerza. Wariacje stanowią część składową klasycznego pas de deux????oraz??grand pas (np. w??Don Kichocie Minkusa), a także innych rozbudowanych form baletowych (pas de trois, grand pas d’action) jak prolog??piącej kr??lewny – tańce dobrych wróżek. Tancerki popisują się w nich zwykle tańcem na pointach, kombinacjami piruetów i skokami, panowie kombinacjami skoków i tour en l???air, itp.
wykręcenie – osiągnięte w wyniku żmudnych ćwicze???? takie ustawienie i uruchomienie stawów, które pozwala na pełniejsze wykorzystywanie wszystkich płaszczyzn ruchu kończyn, m.in. dlatego nauk?? tańca klasycznego trzeba zaczynać wcześnie, ok. 10-11 roku życia, kiedy kości, stawy, ścięgna i więzad??a s???? jeszcze elastyczne i podatne na formowanie. Bez odpowiedniego w. nie jest możliwe osiągnięcie prawidłowych pozycji stóp i prawidłowe wykonywanie wielu baletowych pas począwszy od najprostszych (plié w I czy II pozycji) po najbardziej skomplikowane.