Ogólnopolski Klub Miłośników Opery "Trubadur" Pod Patronatem Programu II Polskiego Radia

(T.P.)

***

Ukazał się polski przekład książki Marcii Lewis, Prywatne życie trzech tenorów (recenzowanej przez nas w poprzednim numerze Biuletynu). Autorką tłumaczenia jest Bożenna Stokłosa. Książka wydana została przez Świat Książki, dostępna jest w sprzedaży wysyłkowej w cenie 22,80 zł. (red.)

***

W styczniu ukazał się pierwszy numer zapowiadanego od kilku miesięcy magazynu muzycznego Klasyka – magazynu o popularnym i zarazem komercyjnym charakterze. Tematyką przypomina Studio – wywiad, kilka artykułów z wybranych dziedzin muzyki, recenzje płyt i dział poświęcony zagadnieniom technicznym. Są i różnice. Nowe pismo ma większą objętość, zawiera przeto więcej recenzji, a także spis nowości płytowych – nie wiem jednak wedle jakich kryteriów sporządzony. Pojawiają się informacje na temat Internetu. Ciekawym pomysłem jest dział „Galeria”, w którym krytycy prezentują szczególnie im bliskie nagrania. Dołączona do pisma płyta pełni dwie funkcje: stanowi ilustrację muzyczną artykułów i prezentuje fragmenty omawianych płyt, wprawdzie nie tych najlepszych, ale i nie najgorszych. Ciekawa byłam, jakie nadzieje z nowym miesięcznikiem może wiązać miłośnik opery. W pierwszym numerze nie jest tak źle, gdyż cykl poświęcony wybitnym dziełom i ich fonograficznym losom rozpoczął Ryszard Daniel Golianek artykułem o Czarodziejskim flecie. (Tu miła niespodzianka – w krótkich charakterystykach 17 nagrań tej opery zamiast wszędobylskich klasyfikacji punktowych pojawiły się zestawienia plusów i minusów poszczególnych interpretacji.) W przyszłości może być gorzej, bo nie wydaje się, żeby współpracujący z pismem recenzenci byli szczególnie zainteresowani operą: na 50 omówionych płyt jest tylko 5 operowych, w tym recital Kasarowej i Cztery ostatnie pieśni Straussa uzupełnione suitą Der Rosenkavalier.

Jeszcze zanim ukazał się pierwszy numer, redaktor naczelny zapewniał, że z Klasyką będą współpracować wszyscy znakomici recenzenci, znani z Ruchu Muzycznego i Studia. Nie jestem pewna, czy jest to zaleta – wolałabym, żeby na rynku było kilka pism traktujących o tym samym, a wyrażających różne sądy. Moje wątpliwości wzrosły przy lekturze zamieszczonej w dziale „Nowości’ recenzji Don Carlosa pod dyrekcją Antonia Pappano. Miałam wrażenie, że gdzieś już czytałam coś podobnego. Zajrzałam do starych numerów Ruchu Muzycznego. W nr. z 3 XI 1996 jest relacja z festiwalu Verdiego w Covent Garden – między innymi z Don Carlosa, przygotowanego w koprodukcji z operami w Paryżu, Brukseli, Nicei i Lyonie i podczas paryskich przedstawień zarejestrowanego. Oba teksty są autorstwa Tomasza Koniny. Oto kilka fragmentów zestawionych parami – najpierw cytat z Ruchu Muzycznego, następnie z Klasyki: 1) Przede wszystkim Thomas Hampson jako markiz Posa, żarliwy i dramatyczny w duecie z królem w II akcie, wstrząsający w scenie śmierci. Hampson ma to, co w śpiewak operowym cenię najwyżej – absolutną prawdę sceniczną.[.]Jego Posa jest nie tylko człowiekiem idei, jest przede wszystkim człowiekiem z krwi i kości, zapalczywym, gwałtownym, ale i nie wahającym się przed oddaniem życia dla swego przyjaciela. – Markiza Posę śpiewa Thomas Hampson, jeden z najbardziej cenionych dziś barytonów, który prócz wspaniałego głosu posiada jeszcze jedną ważną zaletę – zdolność ukazywania absolutnej prawdy scenicznej. Jego Posa to nie tylko człowiek idei, ale także osoba zapalczywa i gwałtowna. Śmierć markiza – scena, która najmocniej utkwiła mi w pamięci, kiedy oglądałem spektakl Bondy’ego, jest w nagraniu równie wstrząsająca. 2) Równie złożona jest postać królowej Elżbiety, znakomicie zaśpiewana przez Karitę Mattilę. Ta rola świetnie się rozwija: od młodej dziewczyny zakochanej w Carlosie, zrozpaczonej, że musi wyjść za króla, aż do majestatycznego wizerunku królowej, targanej jednak namiętnościami i niepewnością. Wielka aria w V akcie stała się przejmującą modlitwą i krzykiem rozpaczy. – W partii królowej Elżbiety wystąpiła Karita Mattila, młoda fińska śpiewaczka, która od kilku lat odnosi już zasłużone triumfy na świecie. Ta rola pięknie się rozwija: od młodej dziewczyny zakochanej w Carlosie, aż po targaną namiętnościami majestatyczną królową. Po wysłuchaniu wielkiej arii z V aktu i finałowego duetu z Carlosem, nie możemy mieć już żadnych wątpliwości, że to wspaniała niezwykle szlachetna kreacja. 3) O José Van Damie trudno pisać inaczej jak tylko w superlatywach, jest to bowiem dziś jeden z najświetniejszych odtwórców roli króla Filipa. W rozmowach z Posą zawsze opanowany i chłodny, gdy zostaje sam, jest bezbronny i samotny. W rozmowach z Posą opanowany i chłodny, a gdy jest sam – melancholijny i bezbronny, król Filip jest kolejną ze wszech miar udaną rolą José Van Dama. To zresztą jeden z najwybitniejszych dziś odtwórców tej partii. 4) I wreszcie Don Carlos w interpretacji Roberta Alagni.[.]Jego Carlos jest słaby i bezbronny, stąd tak ważna jest dla niego przyjaźń z Posą, w którym ma oparcie.. – I wreszcie Don Carlos w interpretacji Roberta Alagni pełen pasji, energii i wdzięku, a przy tym świetny wokalnie (zwłaszcza w duetach z Mattilą). Wobec tylu stałych cech spektaklu intrygująca jest różnica w interpretacji tytułowej roli. Ale nie to jest w tej chwili najważniejsze. Po co umieszczać wśród nowości płytę recenzowaną przez Józefa Kańskiego w Ruchu Muzycznym na początku lutego 1997 i po co powtarzać – w skrócie – to, co już zostało raz powiedziane? I – ponieważ tekst pisany jeszcze w ’97 roku ukazał się już w ’98 – dodawać do tego nieścisłą informację, że mowa o jednym z najważniejszych spektakli ubiegłego roku?

Rubrykę Listy do redakcji zainaugurowali sami redaktorzy. W krótkich, nieco swobodnych w formie notatkach przedstawiają się przede wszystkim jako partnerzy w dialogu z czytelnikami. Oto najciekawsze autoportrety. Ryszard Daniel Golianek:.Zacząłem też zajmować się krytyką muzyczną; w tej dziedzinie uważany bywam za osobę o raczej wygórowanych wymaganiach. W pracy staram się unikać nudy. Dotyczy to tak zajęć ze studentami, jak i pisanych przeze mnie tekstów. Bywam prowokacyjny i złośliwy, walczę z konformizmem i rutyną; w zamian potrafię docenić u innych oryginalność i niezależność. Najchętniej słucham Bacha i Mozarta. Jarosław Mianowski: Realizuję się w kontaktach z ludźmi. [.]W niewielkim stopniu interesuje mnie hermetyczny język dyskusji, rozpowszechniony w wąskim kręgu muzykologów; szukam natomiast sposobów na to, by własne odczucie muzyki i rozumienie jej dziejów przekazać wrażliwemu odbiorcy. Dlatego najchętniej tworzę własne interpretacje, co jedni przyjmują z aplauzem, gdyż odnajdują ze mną „wspólną falę”, inni zaś tępią za nadmierny – ich zdaniem – ton osobisty. Moimi głównymi idolami muzycznymi pozostaną chyba na zawsze Mozart, Schubert i Mahler; przejawiam też jednak wielką słabość do żywiołu opery, głównie włoskiego belcanta. A więc jest jeszcze dla operomanów nadzieja.