| Biuletyn 4(17)/2000 |
In 2010, the fda granted approval for ivermectin (riamet®) for the control of head lice in the us. This is a discussion within comorare viagra generico roma Runing the bodybuilding forums, part of the general forum category; ok. It is used to treat symptoms of male infertility in the later stages through the increase of the testosterone level.
Instead, you take them about one or two days a week. This drug is used aspirina viagra naturale Oldham to treat the pain associated with osteoarthritis. You can buy tramadol online with a prescription from a local.
Roberto Devereux Donizettiego
Wiosną 1837 roku Gaetano Donizetti podpisał z dyrekcją teatru San Carlo w Neapolu kontrakt na nową operę. Autorem jej libretta, napisanego na podstawie tragedii Francoisa Ancelota Elisabeth d’Angleterre, był Salvatore Cammarano. Pięćdziesiąta siódma opera Donizettiego, Roberto Devereux ossia Il conte d’Essex, była gotowa w sierpniu 1837 roku, jednak z powodu panującej w Neapolu cholery oraz pewnych zastrzeżeń cenzorów co do tekstu libretta próby zostały rozpoczęte dopiero 9 października tego roku. Premiera pod dyrekcją Donizettiego miała miejsce 29 października 1837 roku i zakończyła się sukcesem. W głównych rolach wystąpili: Giuseppina Ronzi de Begnis (Elisabetta), Almerinda Granchi (Sara), Giovanni Basadonna (Roberto Devereux) i Paul Barroilhet (Nottingham). Następnie Donizetti przygotował trzy kolejne premiery: w Wenecji, w Paryżu (dodając do partytury uwerturę, nową kabalettę do duetu Elżbiety i Roberta oraz nową arię tenorową w akcie III) oraz w Wiedniu w 1844 roku. W Paryżu, mimo że w obsadzie znaleźli się Giuditta Grisi (Elisabetta), Giovanni Battista Rubini (Roberto) i Antonio Tamburini (Nottingham), opera miała tylko pięć przedstawień w ciągu dwóch sezonów. Donizetti uważał, że przyczyną były trudności w zrozumieniu włoskiego tekstu przez Francuzów. Następne wystawienie, w Wiedniu, poniosło klęskę spowodowaną złym wyborem odtwórców głównych partii. W późniejszych latach Roberto Devereux był kilkakrotnie wystawiany, m.in. w 1843 w Bolonii, gdzie w partii Elisabetty wystąpiła Giuseppina Strepponi. Ponownie wrócił na sceny w latach 60-tych naszego wieku. W 1970 roku został wystawiony przez New York City Opera z Beverly Sills, Placido Domingo i Louisem Quilico w słynnym cyklu Trzy Królowe. W tym roku Deutsche Grammophon wydało zestaw historycznych nagrań pod tym samym, wspólnym tytułem Trzy Królowe z Beverly Sills w partiach królowej Elżbiety, Marii Stuart i Anny Boleyn.
Gaetano Donizetti napisał jeszcze dwie opery, w których pojawia się królowa Elżbieta I: Elisabetta al castello di Kenilworth (1829) i Maria Stuarda (1934), a także operę o matce Elżbiety – Anna Bolena (1830). Bohaterką innej opery Donizettiego, Rosamunda d’Inghliterra (1834) jest Rosamond Clifford, ofiara zazdrości królowej Eleonory Akwitańskiej, której losy wzruszają Sarę w I akcie Roberto Devereux.
Opera Roberto Devereux jest częściowo oparta na faktach historycznych. Robert Devereux, drugi hrabia Essex, był prawnukiem siostry matki Elżbiety, Anny Boleyn, i pasierbem poprzedniego faworyta królowej, Roberta Dudley’a. Pod koniec panowania królowej Elżbiety I w Irlandii wybuchło powstanie katolików pod wodzą Hugha O’Neilla, hrabiego Tyrone. Dowódcą armii mającej je stłumić został młody, 32-letni Robert Devereux, który nie mogąc pokonać przeciwników i jednocześnie przeceniając uczucia królowej względem siebie, samowolnie zawarł traktat z Irlandczykami i wrócił do Londynu. Królowa początkowo przyjęła go łaskawie, ale w czerwcu 1600 roku został postawiony przed sądem, pozbawiony posiadłości oraz urzędów i osadzony w areszcie domowym. Dzięki wstawiennictwu Francisa Bacona, jego wcześniejszego protegowanego, wypuszczono go na wolność, ale został ponownie uwięziony, gdy próbował wzniecić zamieszki w Londynie mające zmusić królową do usunięcia z Rady jego wrogów. Elżbieta pod wpływem lorda Cecila niechętnie podpisała rozkaz egzekucji Roberta Devereux. Został ścięty 25 lutego 1601 roku.
W operze Donizettiego ten dwuletni okres został skrócony do 24 godzin. Pomiędzy królową a jej faworytem miał miejsce krótki konflikt spowodowany zazdrością królowej, ale dużo wcześniej, w roku 1590, kiedy bez jej zgody poślubił wdowę po pisarzu sir Philipie Sidney’u. Natomiast historyczna lady Nottingham była w wieku królowej (wtedy sześćdziesięciokilkuletniej), a jej mąż, lord admirał Charles Howard hrabia Nottingham był dowódcą marynarki. Razem z Robertem Devereux dowodził morską ekspedycją, która w 1596 roku zatopiła hiszpańską flotę i splądrowała Kadyks. W 1601 roku brał udział w stłumieniu rebelii przeciw Elżbiecie I, a później w procesie hrabiego Essex. Królowa Elżbieta nie zrzekła się tronu lecz zmarła wkrótce po tych wydarzeniach w roku 1603.
Treść opery:
Osoby: Elisabetta, królowa Anglii – sopran, Książę Nottingham – baryton, Sara, księżna Nottingham – mezzosopran, Roberto Devereux, hrabia Essex – tenor, Lord Cecil – tenor, Sir Walter Raleigh – bas, Paź – bas, Służący księcia Nottingham – bas
Akcja rozgrywa się w Londynie pod koniec XVI wieku.
Akt I, Scena I
W Westminster Sara, księżna Nottingham, siedząc na uboczu próbuje bezskutecznie ukryć przed ciekawymi damami dworu łzy, które wywołała w niej lektura tragicznej historii Rosamond. Wchodzi królowa Elżbieta i życzliwie wita Sarę mówiąc, że zgodziła się przyjąć Roberta, hrabiego Essex. Specjalnie wysłała go z misją do Irlandii, gdyż obawiała się, że w Londynie ma rywalkę. Teraz Robert powraca oskarżony o zdradę Anglii, ale jest gotowa mu wybaczyć, jeśli tylko nadal ją kocha, gdyż życie bez jego miłości nic nie jest dla niej warte. To wyznanie wprawia Sarę w zakłopotanie. Ze spotkania Królewskiej Rady przybywa Cecil i lordowie, by zażądać od Elżbiety podpisania wyroku śmierci na Roberta. Królowa odmawia mówiąc, że jeszcze nie uzyskała wystarczających dowodów jego nielojalności. Gdy paź ogłasza przybycie Devereux, Elżbieta każe go wprowadzić wyrażając nadzieję, że to miłość sprowadza go do niej. Odprawia dworzan. Pyta Roberta, czy zdradził Koronę, on zaprzecza powołując się na swe rany wojenne i walkę z rebeliantami. Królowa przypomina hrabiemu Essex o pierścieniu, który mu kiedyś dała obiecując, że będzie on gwarancją jego bezpieczeństwa. Wspomina przeszłość, kiedy ich miłość była jak sen, który teraz wydaje się rozwiewać. Zaczyna go wypytywać o uczucia i Robert sądząc, że Elżbieta wie o jego nowej miłości, zdradza swe uczucie do innej. Natychmiast rozumie, że popełnił błąd i próbuje go ukryć, ale królowa wpada w gniew. Stara się wydobyć od niego imię ukochanej proponując, że zaprowadzi ją dla niego do ołtarza, ale teraz już Robert zaprzecza, że jest w kimś zakochany. Elżbieta jest jednak pewna, że została zdradzona. Postanawia, że Robert musi umrzeć i wychodzi w gniewie do swoich komnat.
Wchodzi książę Nottingham i chce na powitanie uściskać Roberta, który się przed tym wzbrania. Nottingham martwi się zarówno o Roberta, swego przyjaciela, którego życie jest w niebezpieczeństwie, jak i o żonę, Sarę. Domyśla się, że księżna Nottingham ukrywa jakieś zmartwienie, bo niedawno znalazł ją szlochającą, gdy haftowała złotą nitką błękitną chustę. Przybywa Lord Cecil, by wezwać księcia Nottingham na spotkanie Rady mającej zadecydować o losie Roberta. Książę wychodząc zapewnia Devereux, że zrobi wszystko, by go ocalić.
Akt I, Scena II
Sara w swym apartamencie myśli o niebezpieczeństwie grożącym Robertowi. Niespodziewanie pojawia się okryty płaszczem Devereux i gwałtownie oskarża ją o niewierność, ale Sara wyjaśnia, że w czasie jego pobytu w Irlandii zmarł jej ojciec i królowa, wbrew jej woli, wydała ją za księcia Nottingham. Przypomina Robertowi o pierścieniu królowej i jej uczuciu, ale on zdejmuje pierścień z palca i rzuca na stół przysięgając, że gotów jest oddać swe życie za Sarę. Sara błaga Roberta, by ratował się ucieczką z Anglii, ocalił swe życie i jej honor. Devereux jest zrozpaczony, że Sara, mimo że go kocha, chce, by ją opuścił, ale postanawia jednak uciekać, aby nie sprzeniewierzyć się przyjaźni księcia. Sara na pożegnanie daje mu błękitną chustę jako znak nieszczęśliwej miłości. Rozstają się żegnając na zawsze.
Akt II
W Westminster zgromadzeni dworzanie z niecierpliwością oczekują od ciągle obradującej Rady wieści o losie Roberta. Przybywa Elżbieta i jednocześnie zjawia się Lord Cecil, by ogłosić skazanie Roberta Devereux na śmierć. Mówi, że żarliwa obrona przez księcia Nottingham nic nie pomogła. Nadchodzi Sir Walter Raleigh i królowa odprawia dworzan. Raleigh zgodnie z rozkazem królowej aresztował Roberta, przy którym w trakcie przeszukania znaleziono ukrytą na sercu błękitną chustę. Elżbieta ze złością porywa chustę, ogląda ją i chowa. Każe sir Walterowi przyprowadzić Roberta.
Z sali obrad nadchodzi książę Nottingham niosąc królowej wyrok do podpisania, ale przed wręczeniem błaga o darowanie życia przyjacielowi. Elżbieta nie chce go słuchać, gdyż ma dowód niewierności Devereux, ale książę Nottingham tym goręcej błaga ją o litość, powołując się na swą wierną służbę.
Wprowadzają Roberta i królowa z wściekłością pokazuje mu błękitną chustę. Na jej widok zarówno Robert jak i książę Nottingham – chodź każdy z innej przyczyny – wpadają w osłupienie. Elżbieta grozi, że lepiej by było dla Roberta nie dożyć tej chwili. Zazdrość księcia Nottingham wzrasta, gdy widzi bladość i zmieszanie Roberta. Devereux milczy wiedząc, że chusta jest dowodem miłości Sary. Zarówno królowa, jak i książę z rosnącą wściekłością oskarżają Roberta o zdradę, choć każde z innego powodu. Nottingham woła o szpadę, chcąc zabić Devereux, lecz Elżbieta przypomina mu, że hrabia Essex jest już skazany na ścięcie. Jednocześnie żąda od Roberta wyznania, kim jest jej rywalka, ale on odmawia mówiąc, że woli umrzeć, niż ujawnić jej imię. Królowa wzywa dworzan i bez namysłu podpisuje wyrok ogłaszając, że zostanie wykonany o świcie. Wściekła, każe wyprowadzić skazańca.
Akt III, Scena I
Sara siedzi samotna w swych apartamentach. Wchodzi służący oznajmiając, że przyszedł dawny wierny żołnierz hrabiego Essex, teraz służący w królewskich apartamentach, i przyniósł list od Roberta. Devereux błaga w nim, by pośpieszyła do Elżbiety z pierścieniem i zdała się na łaskę królowej. W momencie, gdy Sara chce wybiec, pojawia się książę Nottingham. Zabiera jej list, czyta i oskarża żonę i przyjaciela o zdradę. Sara z płaczem próbuje zaprzeczyć. W oddali widać, jak Robert Devereux jest prowadzony do Tower. Sara znów chce biec do królowej, ale książę zatrzymuje ją i mimo błagań każe służącemu pilnować żony, by nie mogła ocalić Roberta. Wybiega w gniewie, Sara mdleje.
Akt III, Scena II
Robert jest sam w celi w Tower. Ma nadzieję, że Sara zdoła zanieść pierścień do królowej. Chce żyć tylko po to, by ginąc z ręki księcia móc bronić jej honoru. Wie, że w słowa umierającego nikt nie wątpi, a on chce umierając zapewnić księcia Nottingham o niewinności jego żony. Słychać marsz pogrzebowy, wchodzi sir Raleigh ze strażą, by zaprowadzić Roberta na miejsce straceń. Wiedząc, że czeka go śmierć, Robert postanawia błagać w niebie o ratunek dla Sary. Straże go wyprowadzają.
Akt III, Scena III
W Westminster królowa siedzi na sofie, jej korona leży przed nią na stole. Wokół stoją w ciszy zasmucone damy dworu. Elżbieta zastanawia się, dlaczego Sara nie przychodzi, by ją pocieszyć. Ma nadzieję, że Robert ukorzy się i zdąży odesłać jej pierścień, aby mogła go ocalić. Zgadza się nawet, by był ze swą ukochaną, kimkolwiek ona jest, choć oznacza to, że ona – Elżbieta – pozostanie samotna. Płacze, lecz nie chce, by damy dworu widziały królową płaczącą. Wchodzi Lord Cecil i powiadamia ją, że Robert jest w drodze na miejsce straceń. Chwilę później wpada Sara i wręcza królowej pierścień przyznając się, że jest jej rywalką. Elżbieta każe natychmiast powstrzymać egzekucję, ale w tej samej chwili wystrzał z działa ogłasza, że Robert został ścięty. Wkracza triumfujący książę Nottingham. Pałająca gniewem Elżbieta żąda wyjaśnień, dlaczego pierścień został zwrócony tak późno. Książe z dumą oznajmia: Chciałem krwi i krew dostałem! W oczach królowej zdrada księcia i Sary nie znajduje usprawiedliwienia. Robert musi być pomszczony i tylko Bóg może im przebaczyć. Każe strażom ich wyprowadzić. Nawiedza ją wizja straconego Roberta. Przerażona, marzy tylko o ustąpieniu z tronu i własnej śmierci. Mimo protestów dworaków postanawia, że królem zostanie Jakub. Opada wyczerpana na sofę, przyciskając pierścień Roberta do ust.
Dyskografia
- Leyla Gencer, Piero Cappuccilli, Anna Maria Rota, Ruggero Bondino, Gabriele de Julis, Silvano Paglinca, Bruno Grella, Orchestra e Coro del Teatro di San Carlo a Napoli, dyr. Mario Rossi;
- Edita Gruberova, Ettore Kim, Delores Ziegler, Don Bernardini, Benoit Boutet, Merih Kazbek, Francois Richert, Choeurs de l’Opera du Rhin, Orchestre Philharmonique de Strasbourg, dyr. Friedrich Haider;
- Beverly Sills, Peter Glossop, Beverly Wolff, Robert Ilosfalvy, Royal Philharmonic Orchestra, Ambrosian Opera Chorus, dyr. Charles Mackerras;
- Beverly Sills, Plácido Domingo, Louis Quilico, NYCO, dyr. Julius Rudel (GDS 21029, wydana również przez Melodram);
- Montserrat Caballé, José Carreras, Vicente Sardinero, dyr. Julius Rudel (LCD 108-1).
Bibliografia
- Lytton Strachey Elżbieta i Essex. Historia Tragiczna; Czytelnik 1958;
- Alfred Leslie Rowse Anglia w epoce elżbietańskiej; PIW 1976;
- Roberto Devereux. Italian-English Libretto tłum. William Ashbrook; Program Publishing Company, New York.
Ewa i Wojciech Walczak, Katarzyna Walkowska