Ogólnopolski Klub Miłośników Opery "Trubadur" Pod Patronatem Programu II Polskiego Radia

Spotkanie z Moniką Swarowską-Walawską

Drugiego dnia krakowskiego spotkania „Trubadura” w pięknej Sali Lustrzanej Teatru im. Słowackiego odbyło się spotkanie ze znaną krakowską śpiewaczką Moniką Swarowską-Walawską. Artystka obdarzona pięknym, dużym sopranem dramatycznym, określana mianem prawdziwego sopranu verdiowskiego, od wielu lat związana jest ze sceną krakowską, wykłada też na Akademii Muzycznej w Krakowie.

Monika Swarowska w swej karierze śpiewała wiele bardzo różnorodnych gatunkowo ról: Micaelę w Carmen, Łucję, Hannę w Strasznym dworze, Despinę w Cosi fan tutte, Norinę, Tatianę, Mimi (Puccini to ukochany kompozytor artystki), Abigaille, Amelię w Balu maskowym, Sentę w Holendrze tułaczu. Ostatnio wykonała w Krakowie Santuzzę i Lady Makbet. W sferze jej marzeń pozostaje partia Butterfly. Artystka brała udział w wielu konkursach wokalnych, jest laureatką konkursów: Voci Verdiane w Busseto, im. Adama Didura w Bytomiu (I nagroda), Francisco Vinasa w Barcelonie, im. Jana Kiepury w Krynicy.

Spotkanie prowadził pan Jacek Chodorowski, który pytał artystkę o przebieg kariery zawodowej, różnorodność repertuarową, ulubione role, styl pracy pedagoga. Artystka pięknie opowiadała o swoim życiu artystycznym, była niezwykle serdeczna. Pani Monika planowała, że wykona dla nas arię lub pieśń z towarzyszeniem fortepianu, zaprosiła nawet pianistkę, panią Renatę Żełobowską-Orzechowską, nie czuła się jednak najlepiej i nie zaśpiewała. Byliśmy szczęśliwi, że pomimo choroby śpiewaczka przyszła na spotkanie, że poświęciła nam czas i tak długo odpowiadała na nasze pytania. Pani Monika jest niezwykłą osobą, bardzo serdeczną, życzliwą i niesłychanie poważnie traktującą sprawy sztuki, ale potrafiącą także wytworzyć jedyną w swoim rodzaju ciepłą atmosferę.

– Nie wiedziałam, że zostanę śpiewaczką operową. Jako dziecko uczyłam się gry na fortepianie – opowiadała Pani Monika Swarowska. – Byłam łakomczuchem, nie znałam nut i na początku uczono mnie w ten sposób, że mówiono mi: c to ciasteczko, d to domeczek, itp. Takie rozwiązanie doskonale trafiało do dziecka. Pamiętam w szkole muzycznej przedmiot słuchanie muzyki. Pewnego razu na lekcji usłyszałam w radio, jak Bogna Sokorska śpiewa Odgłosy wiosny, zachwyciła mnie muzyka i kunszt mistrzowski tego wykonania. Ale nie myślałam o śpiewaniu. W szkole muzycznej musiałam mieć przedmiot dodatkowy, chodziłam na śpiew solowy, uczyła mnie, nieżyjąca już, pani Helena Styczeń, wspaniały pedagog, osoba z tzw. rodziny. kaczmarowców. Zdobyłam III nagrodę na Konkursie Wokalnym im. Jana Kiepury w Krynicy za pieśń artystyczną w kategorii dla amatorów, jedną z nagród była możliwość dostania się na Akademię Muzyczną bez egzaminów. Ale w Krakowie nie chciano tego honorować i okazało się, że muszę zdawać normalne egzaminy. Udało się, pozostając w rodzinie kaczmarowców dostałam się do klasy Adama Szybowskiego, artysty krakowskiego, wspaniałego barytona. U niego zrobiłam dyplom.

– Jestem osobą nieśmiałą i raczej skromną. W trakcie studiów przez rok śpiewałam w chórze. Chciałam zobaczyć, co czują artyści chóru, co to znaczy być w tym ostatnim rzędzie na scenie, zupełnie inaczej, nie tak jak soliści. Przygotowywałam dwie opery – Dydonę i Eneasza oraz Poławiaczy pereł. Ale mówiono mi, że mój głos za bardzo się wybija, za bardzo odstaje. W chórze głosy powinny współgrać ze sobą, mieć podobną barwę, podobną siłę.

– Po ukończeniu studiów zaśpiewałam przesłuchanie w Operze Krakowskiej i dostałam się. Śpiewałam arię Lizy z Damy pikowej i arię Toski. Pani Ewa Michnik przygotowywała wtedy Toscę. Rozchorowałam się i nie śpiewałam premiery, czasem w życiu, jak na czymś zależy, pojawiają się nieprzewidziane trudności. Moim debiutem operowym była Halka, a drugą rolą, jaką zaśpiewałam, była właśnie Tosca. Czasami wykonuję arię Vissi d’arte na koncertach, ale muszę przyznać, że nie lubię śpiewać tylko tej arii. Kocham całą partię Toski i uwielbiam śpiewać ją w przedstawieniu na scenie.

– Na początku swojej drogi artystycznej śpiewałam partie raczej dramatyczne: Halka, Tosca… Ale trochę chorowałam na serce i nie mogłam się wzruszać. Przeżywałam je bardzo emocjonalnie i nie mogłam się od tego odciąć. Artysta powinien mieć dystans do wykonywanej roli, a mi o taki dystans było trudno. Poza tym tak wielkie partie nie zawsze są zdrowe dla głosu. Podczas choroby straciłam 20 kg, chciałam bardzo zmienić coś w swoim życiu. I postanowiłam zaśpiewać coś lżejszego: Norinę w Napoju miłosnym, Despinę, Hannę. Uważam, że raz na jakiś czas trzeba zaśpiewać coś lżejszego.

Artystka opowiadała też o swojej pracy pedagogicznej.

– Wydaje mi się, że na początku niewiele umiałam, ale śpiewałam z pasją. Trzeba w ludziach odnaleźć tę pasję. I trzeba się otworzyć. Najważniejsze jest wytworzenie właściwej atmosfery podczas lekcji. Kładę nacisk na rozładowanie emocji. Jestem osobą otwartą. Z reguły ludzie się bardzo kontrolują, ważne jest, żeby tej kontroli się pozbyć, otworzyć się. Tego się też trzeba nauczyć. Dopiero wtedy możemy się zrozumieć, zaufać sobie podczas lekcji.

– Jestem już na tym etapie, kiedy człowiek dokonuje pewnego rodzaju podsumowań, analizuje się wartości. Mam 5 dzieci, trójkę urodziłam będąc jeszcze na studiach. Rodzina jest największą wartością życia, gdybym mogła jeszcze raz wybierać między karierą i rodziną, nie wahałabym się ani chwili. Wybrałabym rodzinę.

Prowadzący spotkanie Jacek Chodorowski przeczytał także wypowiedź artystki, w której umieściła ona swoje artystyczne credo: Dążę do szczerości i prawdy postaci. W każdej roli staram się odnaleźć siebie. To, co robię na scenie, nie może być upozowane, sztucznie nadęte, upiększone, lecz powinno być po prostu normalne. W osiągnięciu tej normalności bardzo pomaga rzetelna obserwacja ludzkich zachowań, tych autentycznych, a nie wyidealizowanych. Trzeba odnaleźć motywację tych reakcji. Np. obłęd Łucji nie może być prezentowany jako odruchy osoby chorej umysłowo. Jej stan jest spowodowany niemożliwością udźwignięcia brzemienia wydarzeń, psychicznym załamaniem, wynikającym z rozpaczy. A zatem na scenie powinniśmy ujrzeć osobę cierpiącą i zrozpaczoną, a nie kogoś, kto z bliżej nieokreślonych powodów nie odpowiada za swoje czyny. Walory głosowe są dla śpiewaka rzeczą podstawową, niekiedy samym tylko pięknym głosem można się na scenie operowej obronić. (…) Aktorstwo jest bardzo istotnym elementem spektaklu operowego. Odnoszę jednak wrażenie, że w kształceniu wokalistów jest ono nadal niedoceniane, a przecież niezmiennie jest przydatne również we wzbogacaniu ekspresji wokalnej. Własne doświadczenia sceniczne uświadomiły mi możliwość wykorzystania głosu w znacznie szerszym repertuarze (z wywiadu Między sztuką a życiem, Zbigniew Bator, Ruch Muzyczny nr 9/1989).

Podczas spotkania wysłuchaliśmy kilku nagrań, dowodzących wszechstronności, urody głosu i talentu Moniki Swarowskiej. To bez wątpienia piękny, dramatyczny głos, o gęstej, monumentalnej barwie, idealny do śpiewania dramatycznych oper Verdiego, wspaniały do Pucciniego, świetnie wykonujący również repertuar werystyczny i rozrywkowy. Swarowska doskonale odnajduje się wokalnie w tych stylistykach, głos jest plastyczny, interpretacja piękna. Wysłuchaliśmy arii Amelii z Balu maskowego, arii Wally z opery La Wally, arii Toski, a także czardasza z Księżniczki czardasza oraz Summertime Gershwina, pozycji z lżejszego repertuaru, o którym tak wspaniale opowiadała Monika Swarowska-Walawska.